Өткен аптада Қазақстан чемпионаты қайта басталып, сол кеште Qazsport телеарнасында ҚФФ бас хатшысы Азамат Айтхожин Қайрат Боранбаевтың Алматыда Премьер-Лиганың турларын өткізу идеясы туралы айтқан болатын: "Ол жүзеге асырылмайды және жұмыс істемейді". Тура бұлай айтылмаған шығар, бірақ мағынасы осыған ұқсас болды. Кеше ПФЛК басшысы Олжас Абраев бір немесе екі қалада бірнеше тур матчтарын өткізу мүмкіндігін қарастырып жатқанын айтты.
Біз Премьер-лиганың қайта басталуын сонша күткенде, тек бір турды көргеннен кейін тағы да тоқтады, бұл бізге Головкиннің 5 жыл бұрын болған жекпе-жегін еске салады: сіз көп күтесіз, жаттығу жиынының барлығын қадағалайсыз, қарсыласын зерттеп, таңғы 7-де тұрасыз , шыдамдылықпен күтесіз, содан кейін ол рингке шығады, ал 3 минуттан кейін қарсылас рингтің еденінде жатыр, және сіз қатты ренжіген күйде - «Осы ғана ма?», - деп ойлайсыз. Мұндай жағдай тек мені ғана емес, жаттықтырушыларды, ойыншыларды, төрешілерді, жанкүйерлерді де мазалады деп ойлаймын.
Біздің елде пандемия өз дегенін жасап жатыр. Футболға бұл екі апталық карантин режимі ешқандай жолмен әсер ете алмайтынын түсіну керек. Осы уақытқа дейін барлық спорт түрлеріне тыйым салынған болатын. Бірақ Мәдениет және спорт министрлігі алдағы еурокубоктар, сондай-ақ Ұлттар лигасы туралы барлық уәждерді ескере отырып, ҚФФ-қа жеңілдік жасаған болатын. Олар біздің футболшыларымыз халықаралық аренада ұялмас үшін дайын болу керектігін түсінді. Ал карантин енгізілгеннен кейін ештеңе өзгерген жоқ. ҚПЛ-ді жалғастыруға болар еді. Бірақ қандай да бір себептермен біздің негізгі футбол органы басқа спорт түрлерімен ынтымақтастық болу керек деп шешті. Ал енді маусым қашан қайта басталатыны белгісіз.
Айтхожин мырза спорт арнасына шыққан кезде, одан Боранбаевтың идеясы туралы сұрады. Танымайтындар үшін есіңізге саламын, «Қайрат» президенті, ең болмаса, бірінші айналымды Алматыда ойнауды ұсынған еді. Мұнда жиналған барлық клубтар үш стадионда тоқтаусыз ойнайтын еді. Айтхожин мырза көптеген клубтар бұған қарсы екенін айтты: "өйткені экономикалық тұрғыдан олардың қалтасына ауыр тиеді. Бұл идеяны жүзеге асыру мүмкін емес".
Бас хатшының сөзіне сенбеуге ешқандай себеп болмады. Мен оны шынымен жүзеге асыру мүмкін емес деп ойладым. Бір қызықты жазбаны көргенше. Онда Қытай супер лигасы 25 шілдеде басталады деп айтылған. 16 клуб 2 топқа бөлініп, барлық матчтар екі қалада - Далянь және Сучжоу қаласында өтеді. Көрерменсіз.
Ия, демек Қайрат Советевич қиялшыл адам емес. Қытайлар өздерінің футболын осылайша сақтап қалуға шешім қабылдағаннан кейін, неге біз солай жасауға тырыспаймыз? Ал енді бұл шешімнің тигізер пайдасы туралы айтып көрейік.
• Клубтар бір ай бойы ұшақтармен және пойыздармен қатынап, адамдармен байланысқа шықпайды (ал бұл жағдайда олар Алматыға бір-ақ рет келеді);
• Клубтар көлік шығындарын үнемдейтін болады;
• Алматыда коронавирустың әсерінен барлық қонақ үйлер дерлік бос, олар ҚПЛ клубтарын қабылдауға үлкен қуанышпен дайын болады. Отельдер әр түрлі жеңілдіктер жасауға дайын;
• Федерация матчтарды ұйымдастыруға қатысқан барлық адамдардан апта сайынғы мониторинг және талдауды алу үшін зертханалардың бірімен келісім жасай алады. Барлық клубтар тестілеуді бір жерде, кестеге сәйкес, кезексіз және жиналмай өткізеді;
• Клубтар сыртқы әлеммен ең аз байланыста болу үшін өз ойыншыларының өмірін басқара алады;
• Федерацияның өзі барлығын бір отельде жинау үшін Алматыға төрешілер құрамы мен инспекторлардың жеткілікті санын жібере алды. Сонымен қатар, бөлім онда бірнеше семинарлар өткізіп, қажетті тесттер, әдістемелік сабақтар, қателіктерді талдау және т.б. ұйымдастыра алады. Өйткені, бүгінде төрешілердің көбі тәжірибесіз, сонымен қатар формасы мен ырғағын да сақтауы керек. Оларды бақылау тұрақты болып табылады: сонымен қатар сыртқы әлеммен байланыста азаяды, демек, олардың денсаулығын сақтауға мүмкіндік көп;
• Матчтарды трансляциялау тұрғысынан да бәрі өте ыңғайлы: Qazsport және PFLK-TV негізгі күштерді сол жерге орналастырады, TCP-ді жүргізудің қажеті болмайды;
• Логикалық сұрақ туындайды: барлығы қайда ойнап, жаттығады? Шығудың жолы да бар - Орталық стадион және "Жас Қыран" дайын тұр, одан бөлек «Қайрат» академиясының стадионында ойнауға да мүмкіндік алуға болады. Осының өзінде 3 алаң дайын тұр. Қаласаңыз, Талғардағы базаны да лицензиялай аласыз. Астананың ол жерде ойнай алмауына не себеп болды? Естуімше, хабар тарату мүмкіндігінің жоқтығы. Мен бірнеше апта ішінде бұл сұрақ қайта туындайтынына сенімдімін Сіз шеше аласыз: қажетті коммуникацияларды жүргізіңіз, операторларға 2-3 мұнараға тапсырыс беріңіз. Жалпы, егер қаласаңыз, бәрі мүмкін. Бір турды екі күнде өткізу үшін 3 стадион жеткілікті. Ал жаттығу жұмыстарын өткізу үшін Алматыда алаңдар жеткілікті.
Алматыдағы «Жас Қыран» стадионы
Ал енді зиянды жақтарын саралап көрейік:
• Шығындар. Мен келісемін, шығын болады. Қонақ үйде күніне үш рет тамақтануға ақша кетеді. Бірақ көп емес, бұл жағын ашық айтайық. Алаң жалдау - иә, кейбір клубтар өзінің алаңдарында ақша төлемейді, бірақ Алматыда төлеу қажет болады. Бірақ бұл үшін бізде PFLK және KFF бар. Олардың міндеті - стадиондармен жеңілдіктер туралы келіссөздер жүргізу. Бірақ әлдеқайда аз білікті менеджер сізге бұл клубтардың бірнеше айлар бойы өткізіп отырған пассивті шығындармен, ойыншылар мен жаттықтырушыларға тек жаттығулар үшін жалақы төлеумен салыстырғанда ештеңе емес екенін айтады.
Федерациядағы ақылды адамдар бұдан бөлек көптеген себептерді айтуы мүмкін. Олар көбірек біледі, сондықтан бекерден-бекер сөйлемейді. Мәселе мынада. Олар үндемей, өз жоспарларымен бөліспейтіндіктен, жанкүйерлерді бей-жай қалдырмайды, біз осындай жұмбақтар мен барлық нұсқалардың жетілдірілуімен күресуіміз керек. Әзірге мен ҚФФ жай ғана көп жұмыс істегісі келмейді деген әсерге ие болдым. Әрекетсіздік оларға сәйкес келетін сияқты.
Екінші нұсқа бар. Мен оны одан сайын жақсы көремін. бар. Бәлкім, Алматыда кем дегенде бір айналым өткізу идеясы қаншалықты нашар немесе маңызды емес шығар, бірақ ол идея кімнен шыққан?
Жыл сайын Қайрат Боранбаевтың федерацияның келесі президенті болуы мүмкін деген қауесеттер бар екендігі ешкімге құпия емес. Оның өзі мұны жоққа шығаратын сияқты, бірақ кішкене үміт отын жаққандай болады: «менде әзірге ондай жоспар жоқ», - деген жауаптарымен
Енді елестетіп көріңіз: Боранбаев идеяны бүкіл елге ұсынады. Ол орындалуда делік. Бұл сәтті болсын - барлық матчтар Алматыда, командалар қарқын алып, чемпионатта керемет ойнап жатыр, науқастар жоқ, ешқандай кемшілік жоқ. Сонда не болады? Сонда Боранбаев біздің футболымыздың құтқарушысы болып көрінеді, оның рейтингі жоғарылайды және бұл адамның дағдарыс жағдайында ақылды шешім қабылдауға қабілетті екені айқын болады. Бірақ қазіргі федерация ондай емес. Мұндай керемет іс-әрекет Футбол үйінің жігіттеріне ұнамайды. Сондықтан, ешкімге өз ортасынан жоғары көтерілуге жол бермеу керек.
Бұл тек қастандықтың теологиялық нұсқасы екені түсінікті. Әдемі, қызықты, бірақ бұл нұсқа ғана. Алайда, елдің басты футбол органының қатаң үнсіздігіне байланысты сіз оған сене бастайсыз. Сіз ойлана бастайсыз: шенеуніктердің жеке амбициясы кейіннен күнтізбені қайтадан қысқартып, ал Қазақстан Кубогын өткізбеуі мүмкін бе?
Кеше Абраев маусымды жалғастыру нұсқасын келесі жылы өткізу нұсқасын қарастырып жатқанын айтты. Бұл ақылға сыя ма? Мұны қалай елестетесіз, сарапшы мырзалар? Ойыншылардың клубтармен келісімшарты тек қараша-желтоқсан айларына дейін Бұл жағдайда не істеу керек? Меніңше, мұндай шешім біздің футболды терең ұңғымаға тастайды, ол жерден шығу мүмкін болса да, қиынға соғады. Біз «Ертісті» жоғалтып алдық. Қазақстан клубтарының зиратын бірнеше қабір қазу арқылы кеңейткіңіз келе ме?
Егер мен келесі ойды айтсам, одан да әуесқой болып көрінерімді білмеймін, бірақ бұл маған тыныштық бермейді: ҚФФ қате шешім қабылдады: чемпионатты маусым айында қайта бастау үшін барлық әкімшілік ресурстарды қосу керек еді. Бұл кезде бүкіл әлем ойнай бастады. Сонымен қатар, қауіпсіздік ережелері жасалды, барлық нормаларды сақтай отырып, өткен айдың басында ойнауға болатын еді. Сол кезден бүгінге дейін ҚПЛ-де шамамен 6-7 тур ойындарын өткізуге болар еді. Егер COVID-19 үшін теріс сынақтары бар адамдар ойнауға рұқсат етілсе, онда футбол ашық ауада ойналатындығын ескере отырып, ауру қаупі өте аз болады, мұнда сіз қауіпсіз әлеуметтік қашықтықты байқамай түшкірген кезде ғана ауру жұқтыруға болады. Беларусь ойнайды, Өзбекстан ойнайды, Украина ойнайды, бұл елдегі жағдай да біздегідей. Өйткені олар мұны қалайды. Біз мұнда әлі ойнамаудың және жұмыс жасамаудың мың түрлі себебін ойлаймыз.
P.S. сол Қытай туралы соңғы мысал: маусымды аяқтау үшін олар үшін ең бастысы легионерлердің келуін тоқтату болды. "Аспан асты" елінің шекаралары наурыз айының аяғынан бастап жабық болды. Ал федерация мұндай жағдайда не істеді? Ойыншылар мен жаттықтырушыларға олардың Қытайға оралуын қамтамасыз ету мақсатында арнайы виза беру үшін түрлі елдердің елшіліктерімен арнайы байланыс арнасы іске қосылды. Жалпы, онда адамдар жұмыс істейді.
