ын. Ислам дінін ұстанамын. Ораза тұтамын. Бұл – көп жылдан бергі дағдым. Оған қоса бес уақыт намазымды қаза етпеуге тырысамын. Бұл әрбір мұсылман баласының басты міндетінің бірі болса керек-ті. Отб
Екінші айналым басталар алдында Қызылорданың «Қайсар» командасы құрамына жаңадан ойыншылар келді. Олардың арасында шыққан тегі марокколық Голландия азаматы Абдел-Кәрім Фахтали де бар. Ол өзі қатысқан тұсаукесер кездесуінен бастап-ақ жанкүйерлердің көңілінен шықты. Бүгінгі күні мұсылмандық дәстүрмен ораза тұтып, ауыз бекітіп жүрген футболшыға алғашқы қойған сауалымыз да бес парыздың бірін өтеуге байланысты болды.
– Кәрім, ораза тұтып жүргеніңізге көп болды ма?
– Мен мұсылманмын. Ислам дінін ұстанамын. Ораза тұтамын. Бұл – көп жылдан бергі дағдым. Оған қоса бес уақыт намазымды қаза етпеуге тырысамын. Бұл әрбір мұсылман баласының басты міндетінің бірі болса керек-ті. Отбасым, негізінен, Голландия астанасы Амстердам қаласында тұрады. Әрбір жұма сайын сондағы мешітке бас сұғу басты парызымызға айналған. Қызылордада әзірге мешітке бас сұққан жоқпын. Жақын күндері баруға тырысамын.
– Өзіңнің отбасың жайлы айтып өтсең. Голландияда қашаннан бері тұрасыңдар?
– Мен 1988 жылы Марокконың Бени Саид қаласында өмірге келгенмін. Үш жасымда ата-анам Голландияға қоныс аударған. Әкемнің есімі Ахмет, ол кісі 72 жаста. Анам Фатима биыл 63-ке толады. Олар зейнеткер. Отбасында жеті баламыз, алты ұл, бір қыз. Мен кенжесімін.
– Тарихи отаныңа барып тұрасың ба?
– Жылма-жыл ат басын бұрамын. Марокко мен Қазақстан бір-біріне ұқсас ел. Онда мұсылмандар көп тұрады. Сіздерде де солай. Менің кіндік қаным тамған Бени Саид пен қазір өмір сүріп жатқан Қызылорданың ұқсас жағы аз емес. Табиғат жағдайы бір-біріне келіңкірейді. Адамдардың мінез-құлқы да онша алшақ емес. Екі елдің халқы да бауырмал, кішіпейіл, адамгершілігі зор.
– Мароккода арабтармен бірге бербер ұлты да тұрады. Сенің ұлтың қандай?
– Мен бербермін. Өкініштісі, біздің ұлтты көп адам біле бермейді. Қысқаша мағлұмат бере кеткенімнің артықтығы болмас. Берберлер әлемнің көптеген елінде тұрады. Жалпы саны 23 млн адамнан асады. Басым бөлігі Марокко мен Алжирде өмір сүреді. Сондай-ақ Африканың Египет, Ливия, Тунис, Мавритания, Мали, Нигер секілді бірнеше мемлекетінде қоныс тепкен. Ал Еуропаның Испания, Франция, Голландия елдерінде де берберлер бар. Мен өзімнің ана тілімді жақсы білемін. Туған жерден жырақ жүрсек те, ата-анамыз бізге солай үйреткен.
– Сен үш жасыңда Голландияға келсең, осы елдің футбол мектебінен тәлім алған болдың ғой...
– Дәл солай. Балалар секілді көшеде доп қудым. Есейе келе бапкерлер көзіне түстім. Қызғалдақты елдің бірқатар кәсіби клубтарында өнер көрсеттім. Олардың қатарында НЕК (Нейменген), «Осс», «Омниуорлд», РКС «Валвейк» ұжымдары бар. Биыл «Қайсар» тарапынан ұсыныс болып, Қазақстанға келдім.
– Байқасақ, әрбір команданың бір жылдан артық жейдесін киген жоқ екенсің. Оның сыры неде?
– Өздеріңіз білесіздер, Голландия – талай талантты түлеткен ел. Онда футболшылар арасында бәсеке мықты. Кейде қосалқы құрамда көп уақыт отырып қалуың ғажап емес. Футболда ондай болмайды. Үнемі ізденісте жүресің. Тәжірибе жинақтамасаң, тағы да болмайды. Менің бірнеше ұжымда ойнауымның басты себебі осында.
– Кезінде Марокко елінің құрамасы әлемдік футболда жақсы ойын өрнегімен көзге түскен еді. Өкінішке қарай, бүгінгі күні ондай биікте жүрген жоқ. Оның сыры неде деп ойлайсың?
– Сөзіңіздің жаны бар. Марокко футболшылары әлем біріншілігінде алғаш 1970 жылы бақ сынаған. 1986 жылы дүбірлі доданың 1/8-финалдық ойындарына қатысты. Сондай-ақ 1994, 1998 жылдары да осы доданың дәм-тұзын татып қайтты. Дегенмен соңғы кездері ондағы футболда құлдырау байқалып тұр. Мұндай жағдай кез келген құраманың басынан өтеді.
– Голландияда Мұрат Онал деген қазақ футболшысы бар. Сен онымен таныс па едің?
– Иә, оны білемін. Екеуміз бір қалада тұрамыз. Оның шеберлігі жайлы айта алмаймын. Мұраттың бірнеше кездесудегі ойынын ғана көрдім.
– Сен әлі жассың. Әлі Еуропаның беделді клубтарынан ұсыныс түсуі де мүмкін еді. Голландияда қала тұрмадың ба?
– Әрине, ешкім келешегінің қалай боларын алдын ала болжап біле алмайды ғой. Бірақ мен Қазақстанға келгеніме еш өкінбеймін. «Қайсардың» сапында жақсы ойын өрнегін көрсетуге күш саламын. Команданың биылғы біріншілікте жоғары орыннан көрінуіне өз үлесімді қоссам деймін. Менің қазіргі ойым осы болып тұр.
– Жасыл алаң төрінде сенің қарсыласты оп-оңай алдап кеткен сәтіңді талай мәрте көрдік. Оны қайдан үйреніп едің?
– Мен де бала болып көшеде доп тептім. Күнұзақ достарыммен футбол ойнайтын едік. Сол бір кезде үйренген тәсілдерім ғой. Кейіннен кәсіби тұрғыда футболға бет бұрғанымда оны дамыта түстім.
– Қазақ тағамдарынан дәм татып көрдің бе?
– Мароккода жылқы етін жемейді. Сиыр, қой етін тұтынады. Сонымен қатар біз де түйе мен жылқы сүтін ішпейміз. Сіздер тұтынатын тағамдардан айырмашылық – осы. Қазақ дәмінен ауыз тидім. Ет тағамын жедім. Бауырсақ та ұнады.
Әділжан ҮМБЕТ
алаш арена
